Παρασκευή 25 Μαΐου 2012

Αναζητώντας τις απαρχές της ναυσιπλοΐας στη λίμνη Τιτικάκα

Δημοσιευμένο στη ΝΑΥΤΙΚΗ ΕΛΛΑΣ, τ. 919, Απρίλιος 2010 και
ΝΕΟΣ ΕΞΑΝΤΑΣ, τ.39, Φεβρουάριος 2011



Καλύβες ψαράδων και καλαμένιες βάρκες στις όχθες της λίμνης Τιτικάκα

... ... ...

Ανάμεσα στις κορυφογραμμές των Άνδεων της Λατινικής Αμερικής υπήρχε ένας επίγειος παράδεισος. Εκεί ζούσαν οι άνθρωποι με τις πιο ευγενικές καρδιές, με ειρήνη και αρμονία και βασίλευε στην κοινωνία τους η ευτυχία, η χαρά και η αγάπη. Οι Θεοί χαίρονταν να βλέπουν αυτούς τους καλούς ανθρώπους, τους προστάτευαν και εγγυούνταν την ελευθερία τους, με μια προϋπόθεση. Να μην ανεβούν ποτέ στην κορυφή του βουνού όπου από τα έγκατα της γης αναδύονταν η ιερή φωτιά! 
Όμως το πνεύμα του κακού, ο πρίγκιπας του σκότους, ζήλεψε αυτή την σχέση μεταξύ των Θεών και των ανθρώπων και εμφανίστηκε μπροστά τους με σκοπό να σπείρει την διχόνοια και να τους προκαλέσει. Τους πρότεινε να του αποδείξουν το θάρρος τους με το να καταφέρουν να ανεβούν μέχρι την κορυφή της ιερής φωτιάς.  Οι καλοί άνθρωποι είχαν ξεχάσει την υπόσχεσή τους στους Θεούς. Στα απόκρημνα βράχια βρέθηκαν αντιμέτωποι με χιλιάδες πούμα (κούγκαρ, πάνθηρες ή λιοντάρια της Αμερικής) που βγήκαν από τις σπηλιές τους και άρχισαν να τους κατασπαράζουν. Οι άνθρωποι ντρέπονταν να ζητήσουν πια την βοήθεια των Θεών τους, αφού είχαν παρακούσει την εντολή τους, και ζητούσαν βοήθεια από το πνεύμα του κακού το οποίο χαίρονταν με την καταστροφή και αδιαφορούσε στις ικεσίες τους. Ο Θεός Ίντι (ο Θεός Ήλιος των Ίνκας) βλέποντας την κατάντια των ανθρώπων άρχισε να κλαίει ασταμάτητα, για σαράντα μέρες. Τα δάκρυά του άρχισαν να κατακλύζουν το βαθούλωμα ανάμεσα στις κορυφογραμμές των Άνδεων και ο κόσμος των καλών ανθρώπων πλημμύρισε. Οι άνθρωποι και τα πούμα πνίγηκαν. Μόνο ένα ζευγάρι κατάφερε να επιζήσει, πάνω σε μια καλαμένια βάρκα. Όταν, μετά την πλημμύρα, ο άντρας και η γυναίκα άνοιξαν τα μάτια τους και είδαν ξανά, μετά από σαράντα μέρες, τον καταγάλανο ουρανό και τον λαμπερό ήλιο, συνειδητοποίησαν ότι έπλεαν στη μέση μιας τεράστιας λίμνης και τα πνιγμένα πούμα είχαν γίνει πέτρινα (πρόκειται για τις χερσονήσους και τα νησάκια της λίμνης). Από τότε η λίμνη είναι γνωστή ως η λίμνη με τα πέτρινα πούμα. 
Αυτός ο πανάρχαιος θρύλος των Ίνκας, που θυμίζει αντίστοιχους αρχαίους ελληνικούς μύθους αλλά και την Γένεση της Βίβλου, εξηγεί την δημιουργία της λίμνης Τιτικάκα. Τα τελευταία χρόνια οι αρχαιολόγοι έρχονται να δώσουν επιστημονική βάση στον θρυλικό κατακλυσμό αφού ανακάλυψαν στα βάθη της λίμνης ερείπια από προκολομβιανά κτίσματα που πιστεύεται ότι είναι χαμένες πόλεις.
… … …
Η αρχαιολογική σκαπάνη μέχρι σήμερα δεν έχει καταφέρει να ανακαλύψει ένα προϊστορικό πλωτό μέσο ή υπολείμματα του, ώστε οι μελετητές και ιστορικοί να μπορέσουν να παρουσιάσουν τεκμηριωμένα την μορφή τους και να τα μελετήσουν για να κατανοήσουν τα στάδια κατασκευής τους. Επομένως, οτιδήποτε υποστηρίζουμε για εκείνες τις μακρινές εποχές βασίζεται σε θεωρίες και υποθέσεις. 
Η πειραματική αρχαιολογία πολλές φορές έρχεται να υποστηρίξει αυτές τις θεωρίες. Γνωρίζοντας καλύτερα τα λίθινα εργαλεία της προϊστορίας, που έχουν εντοπιστεί σε διάφορα μέρη του κόσμου, μπορούμε να πειραματιστούμε μαζί τους για να ανακαλύψουμε τις δυνατότητες που προσφέρουν στον άνθρωπο για να κατασκευάσει ένα αξιόπλοο μέσο. 
Αυτό που μπορεί να μας βοηθήσει περισσότερο για να κατανοήσουμε πως ο προϊστορικός άνθρωπος κατάφερε να ναυσιπλοήσει ικανά και να ταξιδέψει σε διάφορα μέρη του κόσμου είναι η μελέτη πρωτόγονων πολιτισμών σε άλλες ιστορικές περιόδους που μας άφησαν μαρτυρίες ή τέτοιων πολιτισμών που επιβιώνουν μέχρι σήμερα σε διάφορα φτωχά μέρη του πλανήτη μας. 
Τέτοια δείγματα βρίσκουμε στους κατοίκους της λίμνης Τιτικάκα, στη Λατινική Αμερική, τους αυθεντικούς απόγονους των Ίνκας. Οι φτωχοί ιθαγενείς ψαράδες της λίμνης κατασκευάζουν εντυπωσιακές καλαμένιες βάρκες, στις οποίες συναντάμε κοινά κατασκευαστικά μέρη με τις αιγυπτιακές βάρκες από πάπυρο που απεικονίζονται σε αγαλματίδια και τοιχογραφίες στην Αίγυπτο (σε αγαλματίδιο του 1.300 π.Χ. συναντάμε τον Φαραώ Τουγχακαμόν πάνω σε σχεδία από καλάμια παπύρου, που φύτρωναν στις όχθες του Νείλου, να κυνηγάει ιπποπόταμους), στις κούφες, βάρκες από σφιχτοδεμένο άχυρο, στους κατοίκους γύρω από τους ποταμούς Τίγρη και Ευφράτη και στην ελληνική παπυρέλα (από το καλάμι παπύρι) που επιβίωνε μέχρι πριν από λίγα χρόνια, χρησιμοποιούμενη από φτωχούς ψαράδες στην Κέρκυρα. 
Σύμφωνα με τους αρχαιολόγους, με τέτοιες καλαμένιες βάρκες ο προϊστορικός άνθρωπος, επιχείρησε να ξανοιχθεί στο πέλαγος, ν’ αποτολμήσει μακρινά ταξίδια ή έστω δίχως την θέλησή του να παρασυρθεί από ρεύματα και να καταφέρει να φτάσει σ’ ένα μακρινό τόπο. Οι ειδικοί αναφέρουν πως 200.000 χρόνια πριν έγινε δυνατός ο διάπλους των στενών του Γιβραλτάρ και ακόμα πιο νωρίς τα στενά του Μπέρινγκ καθώς και ταξίδια σε διάφορα νησιωτικά συμπλέγματα του Ειρηνικού και Ατλαντικού ωκεανού. 
Οι καλαμένιες βάρκες των κατοίκων της Τιτικάκα παραμένουν απαράλλακτες από τότε που τον πολιτισμό τους ανακάλυψαν οι Ισπανοί κατακτητές, κατά τον 16ο αιώνα. 
Η λίμνη Τιτικάκα είναι η δεύτερη πιο μεγάλη λίμνη της Λατινικής Αμερικής και γνωστή ως η πιο υψηλή πλεύσιμη λίμνη στον κόσμο. Βρίσκεται μεταξύ του Περου – Βολιβιανού οροπεδίου, σε υψόμετρο 3.820 μέτρα πάνω από την επιφάνεια της θάλασσας. Το μεγαλύτερο βάθος της λίμνης φτάνει τα 360 μέτρα. Η έκτασή της φτάνει τα 8.562 τετραγωνικά χιλιόμετρα από τα οποία τα 4.772 τετραγωνικά χιλιόμετρα ανήκουν στο Περού και τα υπόλοιπα 3.790 στη Βολιβία. Χωρίζεται σε δύο μέρη τα οποία ενώνονται με το στενό Tiquina. Το μεγαλύτερο μέρος της λίμνης είναι το βόρειο, το Chucuito, το οποίο φτάνει τα 6.450 τετραγωνικά χιλιόμετρα ενώ το μικρότερο, νότιο τμήμα, το Huiñamarca απλώνεται στα 2.112 τετραγωνικά μέτρα.  
Ο καθαρός αέρας, το εκτυφλωτικό φως του ηλίου, ο απέραντος ορίζοντας, τα κεθρεφτιζόμενα στα βαθυγάλανα νερά βουνά φτιάχνουν μια μαγευτική θέα.  
Για να φτάσεις στην λίμνη Τιτικάκα θα ξεκινήσεις με λεωφορείο από την επαρχία της Κούσκο. Ο φιδωτός δρόμος, που χώνεται ανάμεσα στις κορυφογραμμές και την πυκνή βλάστηση, κόβει την ανάσα ενώ η θέα της απεραντοσύνης της λίμνης εντυπωσιάζει. Η πρωτεύουσα της περιοχής είναι η πόλη Πούνο. Πρόκειται για ένα μικρό λιμάνι στις όχθες της λίμνης απ’ όπου μπορεί κανείς να οργανώσει τις εκδρομές του στα γύρω χωριά ή με βάρκες να επισκεφτεί τα νησάκια της λίμνης. Αν και η λίμνη σήμερα αποτελεί δημοφιλή, τουριστικό προορισμό, οι κάτοικοι γύρω από αυτή δεν έχουν χάσει την αυθεντικότητά τους, ενώ τα ινδιάνικα χρώματα κυριαρχούν παντού, ειδικά σε φεστιβάλ που διοργανώνονται, αναβιώνοντας παλαιές ινδιάνικες τελετουργίες. 
Η πόλη Πούνο χτίστηκε το 1668, όταν λειτουργούσαν εδώ ορυχεία ασημιού. Διατηρούνται μέχρι σήμερα περίφημα κτίσματα αποικιακής αρχιτεκτονικής από την εποχή της ισπανικής κατοχής, με εντυπωσιακότερο δείγμα τον καθεδρικό ναό. 
Ευχαριστώ πολύ τον φίλο Iñigo Ascasibar Zubizareta . Γεν. Γραμματέας Υπουργείου Περιβάλλοντος της Ισπανίας, εκπρόσωπος του Υπουργείου στις Βρυξέλλες) για την αποστολή των εντυπωσιακών φωτογραφιών του από την επίσκεψή του στην περιοχή.

... ... ...

Καλύβες ψαράδων και καλαμένιες βάρκες στις όχθες της λίμνης Τιτικάκα


Καθημερινές σκηνές από τα χωριά των φτωχών ψαράδων. Οι κάτοικοι έχουν εξοικειωθεί με την παρουσία των τουριστών






Εκδρομή με βάρκα στα νερά της λίμνης Τιτικάκα







Η πρωτεύουσα Πούνο




Καθολική εκκλησία που παντρεύει περίτεχνα προκολομβιανά διακοσμητικά στοιχεία με την αποικιακή αρχιτεκτονική και δένει με το περιβάλλον





Οι τουρίστες προτιμούν να φτάσουν στην περιοχή με λεωφορείο για να θαυμάσουν την υπέροχη διαδρομή ανάμεσα στις κορυφογραμμές των Άνδεων




Εικόνες από την υπέροχη διαδρομή από το Κούσκο στην λίμνη Τιτικάκα













Στιγμιότυπα από τοπικές εορτές στο Πούνο, όπου αναβιώνουν πανάρχαια, ινδιάνικα τελετουργικά






2 σχόλια:

  1. Υπέροχες φωτογραφίες. Στον πανόπτη τις απόλαυσα. Συγχαρητήρια!

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  2. Πολύ μου άρεσε ο μύθος των ινδιάνων! Όντως θυμίζει ελληνική μυθολογία και παλαιά διαθήκη!

    ΑπάντησηΔιαγραφή

it's your space, build what you want